Instytucja prokury to specyficzny, szczególny rodzaj ustanowionego pełnomocnictwa w spółce. Dość powiedzieć, iż zdając sobie sprawę z tego, że jest najszerszym pełnomocnictwem jakie występuje – świadomy przedsiębiorca może umiejętnie je wykorzystać i uczynić skutecznym narzędziem pomocnym w zarządzaniu firmą. Nawet jeśli bowiem konkretna firma czy spółka posiada zarząd, radę nadzorczą, czy jakiekolwiek inne organy decyzyjne, prokurent wchodzi w rolę dodatkowego pełnomocnika/reprezentanta przedsiębiorcy w prowadzeniu wszelkich spraw związanych z działalnością gospodarczą. Mowa tu choćby o np. zawieraniu umów czy nadzorowanie przedsięwzięć firmy. Zapraszam do omówienia instytucji prokury – radca prawny Karol Borkowski.
Prokurent to stanowisko, które powstaje zwłaszcza w większych firmach, tych które prowadzą działania na wielu polach, zawierają wiele umów i poddawane są ciągłym procesom rozwojowym. Siłą rzeczy, im większa spółka, tym trudniejsze jest zapanowanie nad wszystkimi zobowiązaniami. Prokurent to w istocie reprezentant umocowany prokurą. Prokura zaś to szczególne pełnomocnictwo związane z działaniem w imieniu przedsiębiorstwa. Funkcja prokurenta spółki polega między innymi na kontroli i nadzorze prawnych aspektów prowadzenia firmy. Co do zasady prokurentem mogą być wspólnicy/ udziałowcy spółki handlowej (wyjątkiem są tu wspólnicy spółki partnerskiej i jawnej oraz komplementariusze w spółce komandytowej). Prokurentami nie mogą być członkowie rady nadzorczej i członkowie zarządu spółki kapitałowej.
Co istotne ustanowienie prokury oraz wyznaczanie prokurenta są procesami w pełni jawnymi i sprowadzają się do transparentnego oświadczenia podanego do ogólnej wiadomości. Oczywistym jest, iż pojawienie się prokurenta wywiera znaczący wpływ na organizację stosunków prawnych pomiędzy poszczególnymi podmiotami, a więc informacja o odwołaniu lub zaistnieniu prokury podlega obligatoryjnemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców (obligatoryjny termin 7 dni od powstania).
Ciekawą kwestią jest zagadnienie dotyczące odpowiedzialności prokurenta. Otóż kodeks cywilny nie reguluje jednoznacznie tej kwestii. W kodeksie spółek handlowych widnieje uregulowanie dotyczące pociągnięcia do odpowiedzialności za niewykonane zobowiązania spółki – lecz jej zarządu, a nie prokurenta (podobnie w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze).Wydawać by się mogło, iż najszersza odpowiedzialność za działania w imieniu spółki odnosi się do prokury samoistnej. Prokurent samoistny może wszak samodzielnie reprezentować spółkę w sposób skuteczny, jednak i tu w dalszym ciągu podlega decyzjom mocodawcy, a więc zarządu.
Aby zrozumieć tę relatywnie śladową odpowiedzialność zdać sobie należy sprawę z tego, iż prokurent choć co prawda jest osobą upoważnioną do reprezentowania danej, konkretnej spółki, to przecież nie przysługuje mu prawo do wykonywania wszystkich czynności, wciąż pozostaje jedynie reprezentantem dlatego też należy z tego wywnioskować, że niemożliwym jest przypisanie mu pełnej odpowiedzialności Tak naprawdę jedyną odpowiedzialnością prokurenta jaką da się wywieźć z powyższych ustaw, jest odpowiedzialność na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego – art. 415 k.c. Podsumowując – w przypadku prokury pełne zwierzchnictwo i decyzyjność pozostają po stronie przedsiębiorcy, a to ma jednoznaczne przełożenie na odpowiedzialność.
Prokurenta w spółce z o. o. powołuje Zarząd – zgodnie z art. 208 § 6 k.s.h. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu, co oznacza iż powzięcie uchwały o powołaniu prokurenta wymaga, aby w głosowaniu uczestniczyli wszyscy członkowie zarządu i zarazem wszyscy muszą opowiedzieć się za uchwałą zarządu o powołaniu prokurenta.
Istnieje kilka warunków dotyczących ustanowienia prokurentów, które opisuje Kodeks Cywilny. Zgodnie z art. 109 ust. 2 Kodeksu Cywilnego prokurentem może zostać tylko i wyłącznie osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych. Pamiętać należy również, iż prokura jako rodzaj pełnomocnictwa szczególnego nie może być również przeniesiona na inną osobę. Zauważyć przy tym należy, że prokurent wciąż ma jednak prawo udzielić pełnomocnictwa innej osobie do dokonania konkretnej czynności prawnej.
Prokura może być w każdym czasie odwołana, a zgoda prokurenta na jej odwołanie nie jest wymagana. Co więcej nie jest dopuszczalne zrzeczenie się prawa do jej odwołania. Prokura zakończyć się może również poprzez wygaśnięcie, zgodnie z brzmieniem art. 1097 kodeksu cywilnego.
Powyższe jest jedynie szkicowym zarysem niedocenianej wśród przedsiębiorców instytucji prokury. Pamiętać jednak należy, iż nie w każdej firmie ów instytucja się sprawdzi lub przyniesie wymierne korzyści – warto skonsultować się z radcą prawnym, aby przeanalizować potrzeby firmy, a także uzyskać pomoc w przeprowadzeniu przez wszystkie czynności związane z powołaniem i ustanowieniem prokurenta.
Zapraszamy do zapoznania się z innymi publikacjami Kancelarii na naszym blogu:
https://kancelariasamoszuk.pl/pl/aktualnosci/
- pr. Karol Tomasz Borkowski
