Choć spadkodawca co do zasady może w dowolny sposób decydować jak rozdysponuje swoim majątkiem, ustawodawca przewidział kilka wyjątków- jednym z nich jest instytucja zachowku. Ta instytucja prawa spadkowego ma na celu ochronę interesów osób bliskich spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie- zapraszam do krótkiego omówienia zagadnienia- r. pr. Karol Borkowski z Kancelarii Radcowskiej Samoszuk Borkowski s. c.
W wyniku życiowych zawirowań, z przypadku lub z premedytacją czasem dochodzi do sytuacji, gdy spadkodawca zupełnie pomija w testamencie osoby bliskie, (które wszak często też mogły przyczyniać się do tworzenia jego majątku) wykluczając je ze spadkobrania. W celu uniknięcia sytuacji, gdy osoby najbliższe zmarłemu nie otrzymają żadnego spadku, ustawodawca wprowadził instytucję zachowku.
Jeśli chodzi o kwestię definicji – zachowek jest instytucją prawa umożliwiającą uprawnionym uzyskanie ekwiwalentu części spadku, w wypadku gdy pominięci zostali w testamencie spadkodawcy. Krąg uprawnionych do zachowku wskazany jest bezpośrednio w przepisach kodeksu cywilnego – zgodnie z art. 991 § 1 k.c., uprawnieni do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Zagadnienie to nie jest proste, gdyż skorzystanie z tej instytucji wymaga konkretnego działania w określonym czasie od momentu gdy doszło do otwarcia spadku. Zachowek jako taki jest roszczeniem o charakterze stricte majątkowym, które ma chronić osoby bliskie spadkodawcy przed pokrzywdzeniem. Ochrona realizuje się poprzez umożliwienie dochodzenia zapłaty kwoty pieniężnej od powołanego w testamencie spadkobiercy.
Prawo do ubiegania się o zachowek powstaje wraz z chwilą śmierci spadkodawcy, a termin roszczenia o zachowek przedawnia się w okresie 5 lat. Sądem właściwym rzeczowo jest sąd rejonowy lub sąd okręgowy, w zależności od wartości przedmiotu sporu. Sądem właściwym miejscowo jest sąd, w którego okręgu pozwany miał ostatnie miejsce zamieszkania.
Wartość zachowku stanowi połowę udziału, który przypadłby uprawnionemu, gdyby dziedziczył „z ustawy”. Bywają jednak sytuacje, gdy suma może wzrosnąć do 2/3 udziału. Dotyczy to osób niepełnoletnich lub trwale niezdolnych do pracy.
Co więcej rozmiar roszczenia pieniężnego osób uprawnionych do zachowku zależy od wielkości udziału spadkowego, który przypadałby osobie uprawnionej przy dziedziczeniu ustawowym.
Pamiętajmy, iż instytucja ta nie jest stosowana bezwarunkowo – roszczenie o zapłatę przysługuje wszak w przypadku, gdy uprawniony nie otrzymał należnego zachowku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, czy zapisu. Oczywiście osoby, które zrzekły się dziedziczenia, odrzuciły spadek lub zostały wydziedziczone przez spadkodawcę, nie mają prawa do zachowku.
Co do zasady w tego typu sprawach pozew kierowany jest oczywiście wobec spadkobiercy, pamiętać jednak należy, iż w razie niemożności uzyskania zachowku od spadkobierców, odpowiedzialne w sposób subsydiarny są osoby obdarowane i zapisobiercy windykacyjni.
Podsumowując – w sytuacji, gdy uprawniony został całkowicie pominięty przez spadkodawcę i nie otrzymał zachowku, przysługuje mu roszczenie o zapłatę kwoty pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Roszczenie to żądanie zapłaty kwoty pieniężnej – poruszamy się tu w paradygmacie przepisów odnoszących się do świadczeń pieniężnych, a samo roszczenie jest bezterminowe, a więc spadkobierca zobowiązany jest zadośćuczynić roszczeniu od razu po otrzymaniu wezwania do wykonania.
Jeśli chodzi o konkretne działanie – dochodzenie zapłaty zachowku zaczynamy od wysłania wezwania do zapłaty skierowanego do spadkobiercy. Jeżeli spadkobierca nie chce zapłacić zachowku, wytaczamy wówczas powództwo o zapłatę przed sądem właściwym ze względu na ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy. W realizacji przedmiotowej instytucji, tj. w przeprowadzeniu postępowania sądowego warto skorzystać z pomocy profesjonalisty jakim jest adwokat czy radca prawny – aby otrzymać dokładne informacje na temat konkretnego stanu faktycznego, proponujemy konsultacje z naszą Kancelarią Radcowską Samoszuk Borkowski s. c.
Kancelaria Radcowska Samoszuk Borkowski s. c. świadczy usługi także w formie online.
Wskazać należy, iż postępowania o zapłatę zachowku nie należą do łatwych, Kancelaria Radcowska Samoszuk Borkowski s. c. ma bogate doświadczenie w tego typu sprawach, przeprowadziliśmy wiele postępowań dotyczących zawiłych i skomplikowanych stanów faktycznych. Zapraszamy na konsultacje.
Zapraszamy do zapoznania się z innymi publikacjami Kancelarii na naszym blogu:
https://kancelariasamoszuk.pl/pl/aktualnosci/
r.pr. Karol Tomasz Borkowski
#zachowek #pozew #prawnik #rozliczenie #porada_prawna #radca_prawny #prawnik_bialystok
