Członkowie zarządu spółki z o. o. odpowiadają za jej zobowiązania wobec wierzycieli – wynika to wprost z brzmienia art. 299 kodeksu spółek handlowych – zapraszam na analizę przepisu w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dn. 30.01.19 r. (sygn. akt III CZP 78/18) – r. pr. Karol Tomasz Borkowski.
Przechodząc do omówienia znaczenia art. 299 kodeksu spółek handlowych po pierwsze wskazać należy, iż zgodnie z jego brzemieniem, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, wówczas członkowie zarządu odpowiedzą solidarnie za zobowiązania spółki. Stanowi to więc niejako sankcję za prowadzenie spraw spółki w sposób nieprawidłowy. To zawinione działanie członków zarządu pociąga również daleko idące konsekwencje wobec wierzycieli spółki, jak choćby doprowadzenie spółki do stanu, w którym niemożliwym stało się zaspokojenie z jej majątku, także w postępowaniu egzekucyjnym. Chodzi tu oczywiście nie o spowodowanie bezpośredniego uszczerbku w majątku wierzyciela, ale o takie działanie członków zarządu, które skutkowało powstaniem szkody takiej jak doprowadzenie do obniżenia potencjału finansowego spółki. Istotnym jest, iż za poszczególne zobowiązania spółki z danego zakresu czasowego odpowiadają te osoby, które były członkami zarządu w czasie powstania owych zobowiązań, a także te które były członkami zarządu w czasie, gdy powyższe zobowiązanie już istniało. Na marginesie warto jednak dodać, iż sam wpis określonej osoby w charakterze członka zarządu do rejestru nie rozstrzyga jeszcze o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności na zasadach ustanowionych w art. 299 k.s.h. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r., III CSK 219/08).
Jeśli zaś chodzi o charakter odpowiedzialności, po pierwsze wskazać należy, że jest ona nieograniczona. Oznacza to iż możliwe jest zaspokojenie się wierzyciela z osobistego, prywatnego majątku członka zarządu, aby swój dług zaspokoić. Choć jest to odpowiedzialność subsydiarna, to pamiętać należy, iż często spółka nie posiada już na tym etapie żadnego majątku i jedynym źródłem zaspokojenia wierzyciela staje się właśnie majątek członka zarządu. A więc po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji (wykazana np. za pomocą postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności) droga do pozwania członka zarządu jest otwarta.
Jeśli chodzi o zakres czasowy odpowiedzialności, to wskazać należy, iż teoretycznie członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność na podstawie art. 299 k.s.h. od chwili ich powołania do zarządu. Członek zarządu spółki z o. o. co do zasady nie ponosi odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. za zobowiązania spółki, które nie istniały w czasie sprawowania przez niego funkcji z tego powodu, iż powstały w późniejszym czasie. Warto wskazać jednak na poniższe orzeczenie, które dotyczy istotnej dla członków zarządów spółek z o.o. kwestii – a mianowicie ich osobistej odpowiedzialności za wszelkie długi spółki. Otóż Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 1 grudnia 2017r. (sygn. akt III CZP 65/17) wskazał, iż:
„członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który objął tę funkcję wtedy, gdy spółka była niewypłacalna, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji, także wtedy, gdy zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki zostałby oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów”.
Rozumiem to w ten sposób, iż w sytuacji, gdy majątek spółki nie wystarczałby na prowadzenie postępowania upadłościowego, a członek zarządu nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, wówczas będzie odpowiadał on osobiście wobec tych wierzycieli, którzy nie posiadaliby wymagalnej wierzytelności wobec dłużnej spółki, gdyby wniosek o upadłość został zgłoszony.
Idąc dalej zwrócić uwagę należy na Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 roku (sygn. akt III CZP 78/18), gdzie po raz kolejny wypowiedziano się w kwestii osobistej odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania, podkreślając postępującą restrykcyjność:
„Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., powstałe po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, w tym również za koszty sądowe zasądzone w sprawie prowadzonej przeciwko syndykowi, jeżeli pozostają w związku ze stosunkiem prawnym istniejącym w chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości”.
W następnej części artykułu odpowiem na pytanie jak członek zarządu, może bronić się przed konsekwencjami naruszenia powyższej regulacji. Doprowadzenie do obniżenia potencjału finansowego spółki, wina i związek przyczynowy funkcjonują na zasadzie domniemania ustawowego. Koniecznym jest więc skorzystanie z profesjonalnej pomocy radcy prawnego, gdyż dowody na okoliczności, opisane w art. 299 § 2 k.s.h., muszą przedstawić sami członkowie zarządu.
Zapraszamy do zapoznania się z innymi publikacjami Kancelarii na naszym blogu:
https://kancelariasamoszuk.pl/pl/aktualnosci/
r. pr. Karol Tomasz Borkowski
