W kolejnej części wpisu Fundacja i Stowarzyszenie przejdziemy do szczegółowego omówienia ról i funkcji poszczególnych organów tworzących fundację, a zaczniemy od najważniejszego – Fundatora.

Jest to osoba, która fundację tworzy. Fundatorów może kilku – zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne (np. firma), przy czym jej siedziba może znajdować się zarówno w Polsce jak i za granicą. Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy – Fundatorem może zostać zarówno obywatel polski jak i cudzoziemiec.

Po pierwsze należy odpowiedzieć na pytanie: Jaką rolę pełni fundator? Choć wielu sprowadza jego rolę do jedynie złożenia podpisu pod oświadczeniem woli o ustanowieniu fundacji i sporządzenie statutu (choć oczywiście może wyznaczyć do tych czynności substytuta) nie jest to do końca prawda. Nie można bowiem zapominać, iż musi on podjąć cały szereg czynności: przeznaczenie na rzecz fundacji określonego majątku i złożenie (w formie aktu notarialnego) oświadczenia o ustanowieniu fundacji, sporządzeniu statutu oraz na sam koniec procesu – zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Od tej pory dalsze działanie należy już wyłącznie do Zarządu, a rola fundatora jest tak naprawdę zakończona. Odpowiedzialność również przechodzi w całości na Zarząd. I tu warto podkreślić, o czym gro osób zainteresowanych tematyką zapomina, iż fundator po założeniu fundacji może aktynie uczestniczyć w jej działaniach (choć oczywiście nie musi!).  W praktyce fundatorzy często przecież angażują się w działanie na rzecz powołanej fundacji, (np. jako doradcy, czy  też zasiadają w radzie fundacji).

Otóż jeśli sformułujemy postanowienia statutu w odpowiedni sposób, zawrzemy  konkretne zapisy, wówczas umożliwimy fundatorowi włączenie się w jej działania, np. może wejść w skład Zarządu. Fundator jest wobec tego w stanie tak skonstruować statut, aby uczestniczyć w życiu fundacji, choć w sposób okrojony do kompetencji danego organu, którego członkiem zostanie. Jedną z najważniejszych kompetencji, które może nadać sobie fundator w statucie jest każdorazowe wybieranie Zarządu.

Kolejnym organem, w moim przekonaniu najważniejszym, jest zarząd fundacji. Jest to jedyny obowiązkowy organ fundacji, a statut musi zawierać jasno określony sposób wyboru jego członków . Należy również określić, czy funkcję członka zarządu można pełnić więcej niż jedną kadencję i co istotne-   powołuje się pierwszy zarząd (Prezesa może powołać od razu fundator, lub sam Zarząd spośród swoich członków). Oczywiście jak pisałem już wyżej owy pierwszy skład zarządu powołuje fundator.

Zarząd to nic innego niż wykonawcza władza fundacji, pełni również rolę reprezentacyjną (nawiązywanie kontaktów z innymi podmiotami, podpisywanie umów). Jednak z najistotniejszy uważam fakt, iż Zarząd odpowiada za majątek fundacji, a więc odpowiada za prawidłowość sporządzonych sprawozdań finansowych i cały „budżet” fundacji. Zarząd działa w ramach reguł zakreślonych w statucie i  oczywiście zgodnie z obowiązującym prawem. Jest to zaledwie nakreślenie funkcji organu jakim jest zarząd, gdyż ze względu na elastyczność formułowania zapisów w statucie jego obowiązki i kompetencje mogą być zawsze nieco inne.

Zarząd prowadzi obrady podczas spotkań. Odbywają się one i są prowadzone na posiedzeniach, które z kolei zwoływane muszą być w sposób konkretnie wskazany w statucie (niezwykle ważne jest prawidłowe zawiadomienie członków). Decyzje Zarządu są podejmowane w formie uchwał, które są podpisywane przez wszystkich obecnych na posiedzeniu. Pamiętać nalęży o archiwizacji uchwał i protokołów z posiedzeń (!).

Sumując powyższy wywód, oczywistym staje się, iż najważniejszym przy zakładaniu Fundacji jest sporządzenie prawidłowego „skrojonego na miarę” statutu, który będzie odpowiadał naszym potrzebom. Zdecydowanie warto zasięgnąć w tym zakresie porady radcy prawnego.